; อาการไม่พึงประสงค์จากยาวัณโรค -โรงพยาบาลแมคคอร์มิค เชียงใหม่ McCormick Hospital ChiangMai

อาการไม่พึงประสงค์จากยาวัณโรค



อาการไม่พึงประสงค์จากยา

มารู้จักยาสูตรพื้นฐานของยารักษาวัณโรคกันก่อน

        สูตรพื้นฐานของยาวัณโรคที่มักใช้เป็นอันดับแรกๆ ประกอบด้วย Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide Ethambutol, Streptomycin และสูตรรองประกอบด้วย Levofloxacin / Ofloxacin, Cyclocerine, Ethionamide, PAS, Kanamycin / Amikacin โดยส่วนใหญ่ผู้ป่วยมักจะได้รับยาจำนวน 2 - 4 ชนิด ทานติดต่อกัน  เนื่องจากวัณโรคเป็นยาที่สามารถทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยาได้ ดังนั้นผู้ป่วยควรที่จะเฝ้าระวังอาการที่จะเกิดขึ้น ดังนี้

1. ผื่นแพ้ยา


        1.1 มีอาการคันอย่างเดียว ไม่มีผื่น 
             ผู้ป่วยมีอาการคันแต่ไม่พบผื่นตามร่างกาย และไม่มีการหลุดลอกของเยื่อบุอ่อน ซึ่งสามารถพิจารณารักษาด้วยยาแก้แพ้โดยไม่ต้องหยุดยาวัณโรคและติดตามอาการอย่างใกล้ชิด

        1.2 มีผื่นร่วมกับอาการคัน แต่ไม่มีภาวะทางผิวหนังรุนแรง
             ผู้ป่วยมีอาการคันและพบผื่นตามร่างกาย แต่ไม่มีการหลุดลอกของเยื่อบุอ่อนหรือมีอาการไข้ หากเกิดอาการดังกล่าว ให้หยุดยาทันทีและมาพบแพทย์

        1.3 ภาวะผิดปกติทางผิวหนังอย่างรุนแรง
             ผู้ป่วยมีการหลุดลอกของเยื่อบุอ่อน หรืออาการแสดงของการหลุดลอกเยื่อบุ เช่น เจ็บและแสบในช่องปากดวงตา ช่องคลอด หรือทางเดินปัสสาวะ หรือมีอาการไข้ร่วมกับผื่นผิวหนัง ควรหยุดยาวัณโรคทันทีและมาพบแพทย์

        ยาที่เป็นสาเหตุ : Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide

2. ตับอักเสบ

        ผู้ป่วยบางรายอาจมีการทำงานของตับผิดปกติ ซึ่งตรวจพบได้จากผลทางห้องปฏิบัติการ โดยไม่มีอาการแสดงหรือมีอาการแสดงร่วมด้วย เช่น อ่อนเพลีย คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ตัวเหลือง ตาเหลือง เป็นต้น
        ภาวะตับอักเสบมักเกิดในช่วง 2 เดือนแรกของการรักษา แต่ก็มีรายงานเกิดได้ตลอดเวลาของการรักษา



        ยาที่เป็นสาเหตุ : Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide

3. ปลายประสาทชา



        ผู้ป่วยอาจเกิดปลายประสาทอักเสบ จะมีอาการเหน็บชาบริเวณมือและเท้า ซึ่งสามารถป้องกันได้โดยการได้รับวิตามิน B6 ขนาด 10 - 50 mg/day

        ยาที่เป็นสาเหตุ : Isoniazid

4. ปลายประสาทตาอักเสบ



        ผู้ป่วยบางรายอาจเกิดการมองเห็นและความคมชัดลดลง รวมถึงทำให้เกิดตาบอดสี (แดง-เขียว) ได้ ซึ่งพบได้น้อย ดังนั้นหากเกิดอาการดังกล่าว ควรหยุดยาและมาพบแพทย์ อาการสามารถกลับมาเป็นปกติได้หลังหยุดยา ซึ่งอาจใช้เวลาเป็นสัปดาห์จนถึงเดือน แต่บางรายถึงแม้หยุดยา อาการผิดปกติในการมองเห็นก็ไม่สามารถกลับเป็นปกติได้

        ยาที่เป็นสาเหตุ : Ethambutol

5. สารคัดหลั่งเป็นสีส้มแดง



        สารคัดหลั่งต่างๆ เช่น น้ำตา น้ำลาย เสมหะ ปัสสาวะและอุจจาระมีสีส้มแดง และอาจทำให้เลนส์สัมผัสชนิดนุ่มติดสีถาวรได้ ซึ่งอาการเหล่านี้ไม่เป็นอันตราย ไม่จำเป็นต้องหยุดยา

        ยาที่เป็นสาเหตุ : Rifampicin