;
อาการไม่พึงประสงค์จากยา
มารู้จักยาสูตรพื้นฐานของยารักษาวัณโรคกันก่อน
สูตรพื้นฐานของยาวัณโรคที่มักใช้เป็นอันดับแรกๆ ประกอบด้วย Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide Ethambutol, Streptomycin และสูตรรองประกอบด้วย Levofloxacin / Ofloxacin, Cyclocerine, Ethionamide, PAS, Kanamycin / Amikacin โดยส่วนใหญ่ผู้ป่วยมักจะได้รับยาจำนวน 2 - 4 ชนิด ทานติดต่อกัน เนื่องจากวัณโรคเป็นยาที่สามารถทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยาได้ ดังนั้นผู้ป่วยควรที่จะเฝ้าระวังอาการที่จะเกิดขึ้น ดังนี้
1. ผื่นแพ้ยา
1.1 มีอาการคันอย่างเดียว ไม่มีผื่น
ผู้ป่วยมีอาการคันแต่ไม่พบผื่นตามร่างกาย และไม่มีการหลุดลอกของเยื่อบุอ่อน ซึ่งสามารถพิจารณารักษาด้วยยาแก้แพ้โดยไม่ต้องหยุดยาวัณโรคและติดตามอาการอย่างใกล้ชิด
1.2 มีผื่นร่วมกับอาการคัน แต่ไม่มีภาวะทางผิวหนังรุนแรง
ผู้ป่วยมีอาการคันและพบผื่นตามร่างกาย แต่ไม่มีการหลุดลอกของเยื่อบุอ่อนหรือมีอาการไข้ หากเกิดอาการดังกล่าว ให้หยุดยาทันทีและมาพบแพทย์
1.3 ภาวะผิดปกติทางผิวหนังอย่างรุนแรง
ผู้ป่วยมีการหลุดลอกของเยื่อบุอ่อน หรืออาการแสดงของการหลุดลอกเยื่อบุ เช่น เจ็บและแสบในช่องปากดวงตา ช่องคลอด หรือทางเดินปัสสาวะ หรือมีอาการไข้ร่วมกับผื่นผิวหนัง ควรหยุดยาวัณโรคทันทีและมาพบแพทย์
ยาที่เป็นสาเหตุ : Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide
2. ตับอักเสบ
ผู้ป่วยบางรายอาจมีการทำงานของตับผิดปกติ ซึ่งตรวจพบได้จากผลทางห้องปฏิบัติการ โดยไม่มีอาการแสดงหรือมีอาการแสดงร่วมด้วย เช่น อ่อนเพลีย คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ตัวเหลือง ตาเหลือง เป็นต้น
ภาวะตับอักเสบมักเกิดในช่วง 2 เดือนแรกของการรักษา แต่ก็มีรายงานเกิดได้ตลอดเวลาของการรักษา
ยาที่เป็นสาเหตุ : Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide
3. ปลายประสาทชา
ผู้ป่วยอาจเกิดปลายประสาทอักเสบ จะมีอาการเหน็บชาบริเวณมือและเท้า ซึ่งสามารถป้องกันได้โดยการได้รับวิตามิน B6 ขนาด 10 - 50 mg/day
ยาที่เป็นสาเหตุ : Isoniazid
4. ปลายประสาทตาอักเสบ
ผู้ป่วยบางรายอาจเกิดการมองเห็นและความคมชัดลดลง รวมถึงทำให้เกิดตาบอดสี (แดง-เขียว) ได้ ซึ่งพบได้น้อย ดังนั้นหากเกิดอาการดังกล่าว ควรหยุดยาและมาพบแพทย์ อาการสามารถกลับมาเป็นปกติได้หลังหยุดยา ซึ่งอาจใช้เวลาเป็นสัปดาห์จนถึงเดือน แต่บางรายถึงแม้หยุดยา อาการผิดปกติในการมองเห็นก็ไม่สามารถกลับเป็นปกติได้
ยาที่เป็นสาเหตุ : Ethambutol
5. สารคัดหลั่งเป็นสีส้มแดง
สารคัดหลั่งต่างๆ เช่น น้ำตา น้ำลาย เสมหะ ปัสสาวะและอุจจาระมีสีส้มแดง และอาจทำให้เลนส์สัมผัสชนิดนุ่มติดสีถาวรได้ ซึ่งอาการเหล่านี้ไม่เป็นอันตราย ไม่จำเป็นต้องหยุดยา
ยาที่เป็นสาเหตุ : Rifampicin